Travertenler Nasıl Oluşmuştur
Travertenler nasıl oluşmuştur, Türkiye’de bulunan travertenler, travertenler neden beyazdır, travertenler nerededir vb… traverten hakkındaki bilgileri sizler için hazırladık.
Traverten sözcüğü, İtalya’da geniş traverten çökellerinin bulunduğu Tivoli’nin Roma zamanındaki adı olan Tivertino’dan gelmektedir. Bu ilginç oluşumlar, kalsiyum bikarbonatlı yeraltı sularının mağara boşluklarında veya yeryüzüne çıktıktan sonra içindeki kalsiyum karbonatın çökelmesiyle oluşan kimyasal tortul taşlardır.
Travertenler Nasıl Oluşmuştur
Travertenlerin oluşumunda etkisi olan basınçlı yeraltı suları, geçtiği bölgelerdeki kalsiyum karbonati eriterek bünyesinde tutar. Suyun aniden açığa, basınçsız ortama çıkması ve karbondioksitin uçmasıyla suda erimiş bulunan kalsiyum karbonat çok ince katmanlar halinde kayaların üzerinde birikir. Bu birikim zamanla yastık gibi yumuşak hatları olan travertenlere dönüşür.
Denizli-Pamukkale’deki bembeyaz travertenler, bunun en güzel örneğidir. Pamukkale, UNESCO tarafından belirlenen Dünya Miras listesi’nde yer almaktadır. Ancak yoğun ilgi gösterilen bu taraçalar üzerinde ziyaretçilerin gezmesi, henüz yumuşacık haldeki kalsiyum karbonatların ezilmesine, dağılmasına neden olmaktadır. Travertenlere termal suyun kontrollü olarak belirli bir program dahilinde verilmesi de önemli bir konudur. Çünkü fazla miktarda ve uzun süre aynı yere akıtılan su, yosunlaşmaya ve dolayısıyla travertenlerde hoş olmayan kirliliğe neden olmaktadır.
Travertenler Neden Beyazdır
Travertenlerin beyaz olmalarının başlıca sebebiyse su akarken karbondioksit gazlarının kaçması ve kalsiyumun kireç taşı olarak oturmaya başlamasıdır. Hava şartları, ısı kaybı, akışın yayılımı ve süresi de beyaz renginde etkilidir. Suyun akmadığı yerlerde bir kararma görülür ama sürekli aktığı yerlerde bu kalsiyumdan ötürü bir beyazlık oluşur. Çok nadir de olsa farklı renkte traverten oluşumlarına rastlanmıştır. Yeni Zelanda’daki doğal nedenlerle yıkılan pembe tonlardaki travertenler, buna güzel bir örnek oluşturmuştur. İçerisinde kalsiyum karbonat bulunan suların yayılış gösterdiği sahalarda travertenler ve topografyanın uygun olduğu yerlerde traverten taraçaları meydana gelmektedir.
Türkiye’de Bulunan Travertenler
Ülkemizin en geniş traverten oluşumlarından birini, Antalya Travertenleri oluşturur. Diğer traverten depoları ve taraçalarına ise Türkmen Ovası, Bursa Travertenleri, Silifke Vadisi’nde rastlanılır. Elazığ ili Karakoçan ilçesini kuzeybatısında bulunan sahada da bu oluşumlara rastlanmaktadır. Burada travertenler, traverten taraçaları, sarkıt ve dikitler, kalker tüfü ve fosil traverten konileri bulunmaktadır. Traverten aynı zamanda mermerle birlikte kullanılan bir yapı malzemesidir. Çeşitli kalınlıklarda kaplama ya da blok olarak geniş ölçüde kullanılırlar. Bunun nedeni çıkarma, işleme ve kesilmesinin kolay olması ve çok bulunmasıdır. Mimarlıkta travertenlerden ilk kez Romalılar yararlanmışlar ve genellikle yapı taşı olarak kullanmışlardır. Türkiye’nin Denizli, Bucak-Burdur, Mut-Mersin, Sivas gibi birçok bölgesinde traverten ocakları işletilmektedir.
