Tekerleme Nedir-Tekerleme Çeşitleri

Tekerleme nedir, tekerlemeler kaça ayrılır, tekerleme çeşitleri, tekerlemenin diğer adı, tekerleme örnekleri, tekerlemenin Türk tarihindeki yeri vb… tekerleme makalelerini sizler için hazırladık.

Tekerleme Nedir ?

Söz ve kelime benzerliğinden faydalanılarak söylenen, kısa, hoş, eğlencelik cümleciklerdir. Sözlüklerde “ağızda yuvarlanan söz, eş sesli kelimelerle kurulu konuşma” diye tanımlanır. Tekerleme; masal, öykü, bilmece, halk tiyatrosu gibi bazı edebi türler içinde veya bağımsız olarak söylenen ölçülü ve kafiyeli sözlerdir.

Türk edebiyatında ilk tekerleme örneklerine XI. yüzyıldan itibaren rastlanır. Divan-ü Lügatit Türk adlı ilk ansiklopedimizde bazı tekerlemeler yer almıştır. Bazı yörelerde halk âşıklarının karşılıklı atışmaları, bu atışmalarda verilen bazı hazır cevaplar da tekerleme kabul edilmektedir.

Tekerlemeler; söz cambazlığı ve hayal mahsulü oldukları için anlamlı olmak zorunda değildir. Yarı anlamlı veya anlamsız tekerlemeler de çoktur. Çoğunlukla masalların çeşitli bölümlerinde, çocuk oyunlarında; birbirine benzer, birbirini çağrıştıran kelimelerden türetilen tekerlemeler güncellenebilmekte ve bu sayede sürekli yenilenebilmektedir.

Örnek verelim: “bir varmış, iki yokmuş… Evvel zaman içinde kalbur saman içinde…” gibi.

Halk Edebiyatı ürünlerinden Karagöz, Orta oyunu ve meddah hikâyelerinin vazgeçilmez figürlerinden olan tekerlemeler çesitli törenlerde, kandillerde, ramazan ayında iftar ve sahurlarda hala kullanılmaktadır. Özellikle dini gün ve gecelerde tekerleme söyleyenlere dinleyenler tarafından bahşiş verilmesi güzel adetlerimizdendir. Genellikle çocuk folklorunda hoşça vakit geçirmek, konuşma kabiliyeti kazanmak, oyunlarda eş ve ebe seçmek için bu yola başvurulur. Masal tekerlemesi, oyun tekerlemesi. şaşırtmaca gibi birden fazla adlar alırlar. En çok çocuk oyunlarında, masalların baş, orta ve sonunda söylenirler. Yöreye göre değişik isimle de söylenirler. Doğu Anadolu’da döşeme, Güney Anadolu’da sayışma denir. Karagöz ve orta oyununda muhavere, çocuk oyununda ebe, çıkarmada ise sayışma diyebiliriz.